De in Antwerpen geboren kunstschilder Henri Cassiers (1858-1944) is , afgezien van enkele enthousiaste verzamelaars, slechts bij weinig Nederlanders bekend. Onterecht, want deze zeer veelzijdige kunstenaar heeft in zijn tijd zijn sporen meer dan verdiend. Henri Cassiers heeft zich bekwaamd in diverse technieken zoals grafiek, crayon, ets, litho, aquarel, gouache en olieverf. Zijn favoriete techniek was aquarel en hij werd dan ook voorzitter-directeur van de Société Royale des Aquarellistes in België van 1907 tot en met 1938.
Op illustratief gebied maakte hij talrijke ontwerpen voor affiches, boekillustraties, ansichtkaarten, menukaarten, schoolplaten, reclamemateriaal, tegels, waaiers, koekjesdozen, parfumetiketten en meer. Cassiers getuigde van een blije, optimistische levensvisie en bezat een gedegen schildertechniek waarin hij het accent legde op het pittoreske. Zijn stijl was figuratief en illustratief en zijn motieven hadden vaak als onderwerp het landleven, dorps- en stadsgezichten, visserij, scheepvaart en klederdrachten.
Ook is hij, zoals talrijke andere buitenlandse kunstenaars, rond 1900 regelmatig te gast in Hotel Spaander te Volendam. Cassiers heeft zijn handtekening in het gastenboek van Spaander gezet in de jaren 1896, 1908, 1911, 1913 en 1919. Hij kwam dus heel vaak naar Volendam en verbleef er graag. Uit die tijd bestaan nog enkele stomme films waarin hij is te zien als acteur samen met ondermeer leden van de familie Spaander. In Nederland werkte hij o.a. in Amsterdam, Zeeland, de Veluwe, Scheveningen, Katwijk, Alkmaar, Volendam, Marken, Edam en Enkhuizen.
Tekening van de Britten George P. Carruthers en John Beer , hotel Spaander 1909, dansende kunstenaars. Van links naar rechts Henri Cassiers als kleinste man, Augustin Hanicotte, kunstschilder Huib Luns ( vader van latere KVP-politicus Jozeph Luns) en waarschijnlijk de tekenaars Beer en Carruthers. collectie Hemij (Spaander).
Tekening van de Britten George P. Carruthers en John Beer, hotel Spaander 1909.
Pauline (Spaander) consults “The Doctor”. Leendert Spaander kijkt toe door het raampje. Linksvoor Henri Cassiers weer als onderdeurtje afgebeeld. Rechts staat Huib Luns klaar met de amputatiezaag. Waarschijnlijk zijn het Beer en Carruthers die als apotheker en Volendamse dokter zijn afgebeeld
Een pendant van twee kleine tempera op papier werken, beide 22 x 22 cm, gemaakt rond 1900.
Cassiers schilderde hier het Hervormde kerkje aan de zuidkant en het Gele bruggetje aan de noordkant van Volendam. Particuliere Volendamse collectie
Aquarel in bister en pastel, gemengde techniek op papier, 29 x 38 cm. Collectie Tandheelkundig Centrum Volendam. Zicht vanaf het Dril richting het Brijkie. Links de Meerzijde. De brug verbindt de dijk via het Spieringpad (pad achter latere café De Oude Brug) met het achterland. Houten toiletten hangen boven het water. Het torentje op de achtergrond is fantasie, de rest is naar waarheid geschilderd.
Tempera op papier, 18 x 22 cm, particuliere Volendamse collectie. Het gele bruggetje met links het Doolhof en rechts de Meerzijde. Het water was hier rond het jaar 1900 nog een doorgaande vaarroute
Litho 51 x 37 cm, molen en boerderij van de Meereboer in de Volendamse Meer. Links een zeilende schuit in het destijds nog brede vaarwater tussen Edam en Volendam. Ondere andere de trekschuiten van de families Van Nierop en Slot voeren daar af en aan.
De trekschuit van Van Nierop zeilt richting Het Dril, rechts de net gebouwde huizen van de
Calkoengracht. Links het huis van Meester Demmer (later hulpsecretarie) en de Jozefschool A.
Gemengde techniek, met tempera op board, 48 x 65 cm. Particuliere buitenlandse collectie. Het Hervormde stolpkerkje uit 1658, sinds 1976 een Rijksmonument, hier door Cassiers afgebeeld rond 1900. Links de huisjes van het Zuideinde waar een dijksloot achter liep. Deze sloot liep door tot de trap tussen Zuideinde 2 en Haven 172 en ging daar naar binnen richting Het Dril.
Cassiers over Nederland:
“Er gaat van het Nederlandse landschap een bijzonder fascinerende aantrekkingskracht uit. De aard van de klederdracht en van het woninginterieur verschilt zo radikaal van ons dagelijks leven, dat aparte geesten zich er als het ware instinctmatig toe aangetrokken voelen. De wijdsheid van de allemaal eendere weiden, het trage voorstromen van de kanalen, en het ontelbare aantal windmolens vormen een landschap dat door zijn eentonigheid zelve bekoort. De boeren zijn ontzettend vriendelijk en redelijk en leven er in volstrekte samenklank met zichzelf, met hun omgeving en met het weldoorvoede vee. Het alles biedt een beeld van vreedzame liefelijkheid, een beeld dat Nederland heet.” H. Cassiers, 1901.
Reclame affiche voor het Belgische automerk Voitures Germain. Het bedrijf bracht vanaf de beginjaren 1900 eigen auto’s op de markt. In 1907 begon men zelfs met Grand-Prix auto’s. Maar in de Eerste Wereldoorlog viel de productie stil en die klap kwam het Belgische bedrijf niet meer te boven.
Zeeland, Katwijk en Volendam favoriet
Henri Cassiers heeft in eerste instantie gedurende 7 jaar een opleiding tot architect gevolgd. Maar na het voltooien van zijn opleiding in 1886 volgde hij al snel zijn hart en wordt hij in 1888 al genoemd als artiste-peintre. Architect zijn was de keuze van zijn ouders, maar hijzelf wilde schilder worden. Daarom brengt hij al tijdens zijn architectenopleiding al zijn vrije tijd door met zijn grote voorbeeld en leermeester Henri Stacquet (1838-1906) ,die zichzelf het schilderen had aangeleerd, en met zijn vriend Victor Uytterschaut (1847-1917) om te schetsen en aquarelleren in de natuur. Tijdens zijn vele reizen naar Nederland, zijn favoriete buitenlandse bestemming, had Cassiers naast Zeeland een voorkeur voor Katwijk en Volendam. Tijdens zijn eerste bezoek aan Volendam in 1896 logeerde hij in hotel Spaander met zijn vrouw Césarine en zijn dochter Madeleine. Op dezelfde bladzijde waarop Cassiers zijn naam in het gastenboek zette, komt de naam van Paul Dietrich uit Brussel voor, de bekende uitgever van Cassiers’ werk. Blijkbaar waren er van tevoren al plannen met Volendam gemaakt, marketing anno 1896 !
Aquarel van de pas gerestaureerde molen in Edam, 75 x 53 cm, collectie Tandheelkundig Centrum Volendam. Op de achtergrond links Volendam met de molen van de Meereboer.
Aquarel Kerkebrug – Sint Vincentiuskerk rond 1900, collectie Hemij (Spaander) 37 x 46 cm.
De brug liep toen nog vlak langs de huizen van het Kerkplein, rechts de Kerkebreek. Deze aquarel kan worden gehuurd, info Evert Schilder Madoet
Vele ontmoetingen met collegakunstenaars in Spaander
De beroemde Belgische impressionist en modernist James Ensor (1860-1949) prees het talent van Henri Cassiers in 1901 onvoorwaardelijk en noemde hem de prins van de Belgische waterverfschilders. Hoewel Cassiers niet echt een vernieuwer was, rustte hij ook niet op zijn lauweren. Meerdere malen ontmoette Cassiers de Engelsman Charles Bartlett In hotel Spaander en reisden zij samen. Bartlett had volgens tijdgenoten een grote invloed op Cassiers, die daarna volgens hen persoonlijker, emotioneler en doordachter te werk ging. Ook ontmoette hij zijn landgenoten Frantz Charlet, Maurice Sijs, Edgar Farasyn in Spaander, alsook de Larense kunstenaar Willy Sluiter die net als Cassiers bekend werd met boek- en tijdschriftillustraties en affiches. Ook is er een foto met Cassiers, zijn echtgenote en dochter waarop ook de kunstenaars Willy Sluiter, Augustin Hanicotte, Nico Jungmann en Manuel Benedito-Vives staan. Wederzijdse beïnvloeding en experimenten met technieken waren tijdens de verblijven in Spaander aan de orde van de dag.
Tekening visventer op de smalle Meerzijde naast het Brijkie, 35 x 45 cm.
Collectie Hemij (Spaander) en kan worden gehuurd.
Aquarel huisjes aan de haven, 28 x 39 cm, collectie Hemij (Spaander) en te huur. Tussen de huisjes door schildert Cassiers de Volendammer Meer met de molen van de Meereboer.
Linksboven:
Litho Volendamse vissers met een borrel, 80 x 50 cm, collectie Tandheelkundig Centrum Volendam.
Cassiers ontwierp deze litho om hem als reclame affiche voor De Kempenaars Gezondheidslikeur uit te brengen. Volendammers als reclame object was in de tijd rond 1900 helemaal in. Veel werk van Cassiers dat zo nauw aansloot bij de groeiende populariteit van typisch Nederlandse landschappen en klederdrachten, is op grote schaal afgedrukt op prentbriefkaarten, affiches, tegels en blikken dozen. De prentbriefkaarten werden uitgegeven door Dietrich & Co. te Brussel, W. de Haan te Utrecht en Emil Spielvogel te New York. Een handel op zich dus!
Rechtsboven:
Tekening visventer, 21 x 16,5 cm, particuliere collectie.
Ansichtkaart van praatje bij de klokkepaal door Cassiers in 1905
Henri Cassiers, zelfportret in aquarel, 17 x 14,5 cm, particuliere collectie.
Hetzelfde tafereel als de vorige ansichtkaart op een tegel uitgebeeld, de haven is vervangen door een open Zuiderzee. De catalogus van Plateelbakkerij De Distel te Amsterdam bevatte omstreeks 1905 twee bladzijden met vier en twintig voorstellingen naar oorspronkelijke ontwerpen van Cassiers. De tegels zijn zeldzaam, wat waarschijnlijk betekent dat de produktie nooit grootschalig is geweest. Collectie Tandheelkundig Centrum Volendam
In zijn loopbaan ontpopt Cassiers zich als een veelzijdig kunstenaar, wiens oeuvre zich-dankzij de frisse kleuren en klare opbouw- uitstekend leent voor gebruik in de toegepaste kunsten. Zijn grootste bekendheid verwierf hij door het ontwerpen van affiches voor de Red Star Line, een Belgische rederij die een geregelde vaardienst onderhield tussen Antwerpen en New York tussen 1873 en 1935.
Veel van zijn affiches zijn zeer kostbare collector’s items, met name in de Verenigde Staten. Gedurende zijn lange carriere won Cassiers diverse zilveren en gouden medailles en werd hij o.a. Officier in de Leopoldsorde en Commandeur in de Kroonorde. In 1919 bezoekt hij Volendam voor de laatste maal op 61-jarige leeftijd. In 1921 verhuist hij naar rue de l’Abbaye 10-12 in Brussel, waar hij woont tot zijn dood op 27 februari 1944.
Stichting Artist Kom Binne, december 2019
Lees meer op www.artistkombinne.wordpress.com
