Bron: Nieuwsbrief Stichting Artist Kom Binne
Hotel Spaander blijft gedurende bijna 30 jaar zijn plek. Van de ruim 1875 kunstenaars die Volendam in de loop der jaren hebben bezocht kwamen er meer dan 70 uit België. Eén van hen was Franz Charlet, een kunstschilder, etser en lithograaf met een bijzondere belangstelling voor Volendam en zijn klederdracht. Tussen 1885 en 1913 bezocht hij Volendam minimaal 9 keer. Soms logeerde hij meerdere keren per jaar in Hotel Spaander en zijn handtekening is 8 keer terug te vinden in de gastenboeken. Meerdere werken maakte Charlet in Spaander zelf, wat vaak af te leiden valt aan de achtergrond van het schilderij. Leendert Spaander stond in zijn tijd internationaal bekend als een hotelier die zijn verblijvende kunstenaars kon voorzien van atelierruimte binnen en buiten het hotel, modellen en, gaandeweg het bekender worden van Spaander, ook van schildersmaterialen vlak bij het hotel.
Aquarel met jonge moeder en baby (60×42 cm). Aan de achtergrond van wand met kenmerkend raam is te zien dat er geposeerd wordt in Hotel Spaander. Zie linksboven de vroege signatuur “Franz Charlet”. Particuliere collectie
Hier wellicht de bes met hetzelfde kind een paar jaar later in de deurpost van het huisje van de bes. Vaak vroegen de kunstenaars dezelfde modellen meerdere malen. Olieverf op paneel, 38 x 31 cm. Zie rechtsonder de latere signatuur “F. Charlet”. Partculiere collectie.
Franz Charlet (geb. Brussel 1862) was naast een begenadigd kunstenaar ook een verwoed reiziger. Hij maakte o.a. studiereizen naar Spanje (Madrid en Sevilla) en Marokko (Tanger) in 1882 en 1883. In de zomer van 1883 reisde Charlet samen met landgenoot Theo van Rysselberghe naar Haarlem, waar ze de werken van Frans Hals bestudeerden. Van Rysselberghe zou later ook Volendam bezoeken, eerst in 1893 en daarna in 1895 samen met de Franse neo-impressionist Paul Signac. Van Van Rysselberghe en Signac zijn ook Volendamse werken gedateerd in 1896 bekend. Charlet verbleef ook bij de kunstenaarskolonie in Knokke. Met James McNeill Whistler (1834 Massachusetts- 1903 Londen) bezocht Charlet in 1885 Volendam en Marken. Hiernaast bezocht hij Zeeland, Zwitserland, Duitsland, Italië en Algerije.
Franz Charlet, olieverf op doek, 54 x 65 cm. Vader met kinderen aan de haven van Marken.
Gesigneerd rechtsonder met vroege signatuur.
Franz Charlet combineerde een bezoek aan Volendam vaak met een bezoek aan Marken.
Franz Charlet, aquarel meisjes op dijkje noorderhaven. Op de achtergrond de “pesthuisjes” op het einde van het havendijkje.
Gesigneerd linksonder, 46×55 cm. Het werk is op 17 november jongstleden geveild in de VS.
Charlet was lid van L’Essor, maar richtte uit onvrede met de koers van de vereniging met enkele collega’s in 1883 Les XX (‘Les Vingt’) op. Les XX bleef 10 jaar actief en bestond uit jonge radicale kunstenaars die rebelleerden tegen het verouderde academisme en de heersende artistieke standaarden. Bij Les XX zouden zich onder meer de beeldhouwer Auguste Rodin (in 1889), de pointillist Paul Signac (in 1890) en Jan Toorop (in 1885) aansluiten. Ook stelden veel genodigden tentoon bij de vereniging Les XX, zoals Cézanne, Denis, Gauguin, Monet, Redon, Renoir, Seurat en De Toulouse-Lautrec. Ook Nederlandse exposanten weren door Charlet en zijn collega’s uitgenodigd: Breitner, Van Gogh, Israëls en Thorn Prikker.
In 1906 richtte Charlet, samen met de Belgen Fernand Khnopff, Henri Stacquet en Henri Cassiers de ‘Société Internationale de la peinture a léau’ op. Cassiers en Stacquet hadden in navolging van Charlet hotel Spaander overigens al in 1896 bezocht. Van Khnopff, die het symbolisme aanhing, is geen bezoek aan Volendam bekend.
Franz Charlet, aquarel Breiende meisjes, 45x 55 cm, particuliere collectie
Franz Charlet, olieverf op doek, 40 x 60 cm
Meisjes en vrouw bij het nog grote Brijkie op een nog smalle Meerzijde.
Twee van de drie dames dragen een juk op de schouders. Collectie Spaander
Links onder de klokkenpaal Jan Kes. Daarachter het huis op de hoek van het Havendijkje dat o.a. als postkantoor en souvenirwinkel heeft gediend. Momenteel bevindt zich op die plaats het terras van Café De Boer. Collectie Zuiderzee-collectie.
Franz Charlet, aquarel Volendamse jongens in de klokkenpaal,
rechtsonder gesigneerd. Particuliere collectie
Een prachtige aquarel van Franz Charlet is die van 2 baldadige Volendamse jongetjes die de klokkenpaal beklimmen. Dat dit tafereel niet aan zijn fantasie ontsproten was is te zien aan de ansichtkaart uit die tijd (Zuiderzeecollectie).
De klokkenpaal is tegenwoordig één van de drie Rijksmonumenten in Volendam. Geadministreerd als Houten Klokkenstoel met de Trouwklok uit 1771. Maar klopt dat wel?
In 1991 beschreef de Vereniging Oud Volendam wat er tot nu toe bekend was over “The Dyke Bell at Volendam”. Op een ets van de kunstenaar Sir Frank Short van de klokkenpaal was op de klok het getal 17 en nog iets te lezen, maar het exacte jaartal was niet te ontcijferen. Wel was bekend dat al in 1741 door het stadsbestuur opnieuw bekend was gemaakt dat alle schippers bij aankomst verplicht waren de klok te luiden, de vis bij de afslag te verkopen en de botbelasting daarop te betalen.
Op Charlets aquarel van de klokkenpaal staat duidelijk “Volend..no domini 1715” op de klok te lezen en daarmee is er, in samenhang met het archiefstuk over de botbelasting, toch minstens twijfel ontstaan over de leeftijd van het oorspronkelijke Rijksmonument.
Helaas is de oorspronkelijke klok verloren gegaan en is het nu wachten op een volgend kunstwerk dat de leeftijd van de klok weergeeft ter bevestiging van Charlets onthulling.
Charlet vestigt zich uiteindelijk in Parijs
Franz Charlet genoot zijn opleiding aanvankelijk aan de plaatselijke Brusselse kunstacademie onder leiding van J. Portaels. Daarna schoolde hij zich aan de Ecole des Beaux-Arts te Parijs o.l.v. Géróme, CarolusDuran en J. Lefebvre.
Charlet schilderde meestal landschappen, havengezichten, genretaferelen en portretten. Hij wordt beschouwd als een van de Detail uit de aquarel met het jaartal 1715 in de klok van de belangrijkste impressionisten uit klokkenpaal de Nieuwe Belgische School.
Charlet had een voorkeur voor Frankrijk en vestigde zich in Parijs waar hij in 1906 en 1908 exposities had. Gouden medailles won Charlet in Gent (1884) en Parijs (1885). In Parijs ontwikkelde hij zich tot een virtuoos uitbeelder van het mondaine leven in de stad en op de paardenrenbaan. Toch kon Charlet het niet laten om ook toen, in 1906,1912 en 1913 nog naar Volendam af te reizen om zijn geliefde dorp en zijn inwoners uit te schilderen.
In 1909 won hij de 5e prijs op een expositie in New York met een monumentaal drieluik over de dagelijkse zorgen in het Volendamse gezin, dat hij in 1908 had voltooid.
Drieluik van Franz Charlet in het Volendams Museum. Het Volendamse gezinsleven uitgebeeld in olieverf op enkele doeken.
Indien het vernoemen van straatnamen naar kunstenaars in Volendam ooit een vervolg krijgt dan komt Franz Charlet zeker in aanmerking, evenals zijn Belgische collega-kunstenaars Henri Cassiers en Maurice Sijs.
Franz Charlet stierf op 8 augustus 1928 in Parijs. Zijn werk hangt o.a. in musea in Antwerpen, Brussel, Gent, Georgia (USA), Parijs en Volendam. Maar ook onze plaatselijke kunsttrots Spaander heeft enkele prachtige werken van Charlet in de collectie.
Bronnen:
Wikipedia;
Vereniging Oud Volendam
Site Oglethorpe University Museum
Site Kunst Huren Uit Volendam
Zuiderzeecollectie
Lexicon Paul Piron: de Belgische Beeldende Kunstenaars
Franz Charlet, aquarel vissende jongens, 45 x 65 cm,
collectie Spaander, linksonder gesigneerd
Franz Charlet, spelende kinderen, oliverf op paneel.
Collectie Oglethorpe University Museum, Georgia USA
