Artist Kom Binne: Izsák Perlmutter, Hongaars temperament in Volendam.
Van de inmiddels 1800 bekende kunstenaars die in Volendam hebben gewerkt of een kunstwerk over Volendam hebben gemaakt, hebben er ruim 1100 in hotel Spaander gelogeerd. Onder die 1100 kunstenaar-gasten bevonden zich ook 13 Hongaren. Eén ervan was de zeer talentrijke Izsák Perlmutter. In Nederland slechts in zeer kleine kring bekend, in Hongarije een gerespecteerde en gewaardeerde kunstschilder met werken in verschillende musea door heel Hongarije.
Perlmutter, zelfportret olieverf op doek, 17 x 17 cm
Perlmutter werd op 2 juli 1866 geboren in het toenmalige stadsdeel Pest van het latere Boedapest in Hongarije. Hij kwam voort uit een gegoede Joodse familie. Zijn vader, Gyula Perlmutter, hield zich al bezig met kunst en ook zijn moeder Karolina Gruber was opgegroeid in kunstenaarskringen. De opa van Izsák, Jacob Perlmutter bezat meerdere huizen in verschillende Hongaarse steden, dus waarschijnlijk waren er voldoende financiële middelen om Izsák een kunstenaarsopleiding te laten volgen.
Reizen naar Parijs en Nederland
Aanvankelijk studeerde Perlmutter in Boedapest, maar al snel kon hij zijn studie vervolgen in het walhalla voor kunstschilders in die tijd: Parijs. Terug in Hongarije werkte hij een tijdje samen met Sandor Bihari alvorens weer terug te keren naar Parijs. Vervolgens vertrok hij in 1898 naar Nederland, reisde er rond, vestigde zich in Laren en kwam er in aanraking met het werk van Jozef Israëls, een van de belangrijkste schilders van de Haagse School. Perlmutter was zeer onder de indruk van zijn werk en het inspireerde hem duidelijk bij zijn eerste werk op Nederlandse bodem.
Jozef Israëls, vissersvrouw met kind voor het raam, olieverf op paneel, 39 x 27 cm
Volendam had grote aantrekkingskracht op Izsák Perlmutter
In 1898 bezocht Perlmutter Volendam voor het eerst en logeerde hij tussen de andere kunstenaars in hotel Spaander. Hij werkte geheel op zichzelf in een eigen stijl. Bekend is dat hij in dat jaar een schilderij heeft gemaakt met de titel “Bidden”, waarop een vrouw met gevouwen handen is afgebeeld. Ook maakt hij een schilderij “Het zondagse bezoek” geheten. Van de schilderijen “Visser voor het raam” en “Botter”, ook in 1898 vervaardigd, zijn hier foto’s afgebeeld.
Perlmutter, Volendammer visser voor het raam, 1898 Olie op doek, 70 x 62 cm
Perlmutter, binnenhaven, olieverf op doek 1901, 62 x 75 cm
Twee meisjes bij het Brijkie in een kleurrijk decor.
Perlmutter, “Botter” in olieverf op paneel 1898, 24 x 15,5 cm, geveild in Boedapest op 20 mei 2019 voor 5205,= euro. Het werk van Perlmutter is in zijn geboorteland momenteel zeer gewild.
In 1901 keerde Izsák Perlmutter terug in Volendam om enkele fantastische schilderijen in een zeer kleurrijk schilderspalet te maken. Hij was tijdens dit verblijf duidelijk ook beïnvloed door het Fauvisme, een uit Frankrijk afkomstige expressionistische stroming in de schilderkunst die begin 20ste eeuw ontstond.
Perlmutter, haven van Volendam 1901, olieverf op doek op board, 32 x 28 cm. Tijdens het bezoek in 1901 speelt Perlmutter met kleuren en vervaardigt hij dit fauvistische werk met botters zij aan zij.
Het fauvisme kenmerkt zich door het gebruik van felle, nauwelijks gemengde kleuren. De stroming staat aan het begin van de moderne kunst en vond haar voortzetting in de schilderkunst van de 20ste eeuw. Het hoogtepunt bereikte de stroming tussen 1898 en 1908.
Perlmutter, visser bij de haven van Volendam 1901, olieverf op doek, 32 x 43 cm
Perlmutter, pijprokende man, olieverf op doek, 65 x 51 cm
Hier een voorbeeld van het door Perlmutter geschilderde baadje. De streepte baai gaat over het ondergoed en wordt in de broek gedragen, voor ’s zomers.
Perlmutter, wasdag in Volendam 1901, olieverf op doek, 65 x 56 cm
Op dit zeer kleurrijke schilderij uit 1901 is te zien dat de was op maandag zowel in de roop hing als tevens lag te bleken in de wei tussen de koeien. De meisjes hielden de koeien in de gaten. Ook de visser in zijn zomerse streepte baai naast zijn huis is weer neergezet in felle primaire kleuren.
Ook in 1912 logeerde Perlmutter in hotel Spaander. Dat hij voor een derde keer nog eens vanuit zijn geboortestreek naar hotel Spaander trok zegt veel over zijn liefde voor deze kunstenaarskolonie. Bij kunstenaar-vrienden stond Izsák Perlmutter dan ook bekend als een heel vriendelijke sympathieke man.
Perlmutter, zelfportret in de privésfeer, olieverf op doek
Zij mochten hem graag en hielpen hem ook graag. Uit het jaar 1912 zijn (nog) geen werken van hem bekend bij onze stichting. De werken van Perlmutter hangen echter in verschillende internationale en ook Joodse musea. Zo heeft hij exposities gehad in Berlijn, Bremen, Parijs, München en ook Rotterdam.
In 1904 keerde hij terug naar zijn geboorteland Hongarije. Hij werkte daar in meerdere dorpen en steden waarvan ook veel werken van hem bekend zijn. Op 13 april 1932 is Izsák Perlmutter in Boedapest overleden aan de gevolgen van een longontsteking, 65 jaar oud.
Met dank aan:
Irene Lindeboom-Lelenka voor de vertaling van de Hongaarse tekst.
Zsófia Nemes van de Virág Judit Galéria in Boedapest voor de foto’s.
Site www.modemuze.nl voor foto streepte baai.
Artist Kom Binne, juni 2018
Zie voor meer informatie ook onze website op www.artistkombinne.wordpress.com
